W świecie sprzętu muzycznego wielkim sentymentem i uznaniem cieszą się układy analogowe – czy to wśród urządzeń gitarowych, studyjnych, czy np. syntezatorów. Ale czy zastanawialiście się kiedyś, na czym właściwie polega analogowa synteza dźwięku?
Moog, Sequential, Roland – te i kilka innych marek wyrobiło sobie dobre imię w branży muzycznej dzięki analogowym syntezatorom. Pierwsze z nich pojawiły się na rynku już w latach 60-tych, diametralnie zmieniając sposób, w jaki można było tworzyć muzykę i nadając zupełnie nowe, futurystyczne jak na tamte czasy brzmienie zarówno produkcjom mainstreamowym, jak i tym powstającym w mrokach alternatywnego podziemia.
Większość analogowych syntezatorów wykorzystuje tzw. subtraktywną syntezę dźwięku (choć bazują dziś na niej także liczne syntezatory cyfrowe, szczególnie te naśladujące tradycyjne, analogowe układy). Polega ona w skrócie na odejmowaniu od szumu białego, zawierającego stałą i równą ilość wszystkich częstotliwości, harmonicznych wytwarzanych przez różnego kształtu fale generowane w oscylatorze VCO (Voltage Controlled Oscillator – generator sterowany napięciowo).
Najprostszy kształt fali to sinusoida, zawierająca jedną, podstawową harmoniczną o danej częstotliwości (której wysokością steruje klawiatura instrumentu). Fala kwadratowa (square wave) dodaje do niej parzyste harmoniczne, podczas gdy fala piłokształtna (sawtooth wave) zawiera zarówno harmoniczne parzyste, jak i nieparzyste. Każda z tych fal brzmi w nieco inny, charakterystyczny dla siebie sposób.
Często w jednym syntezatorze mamy do dyspozycji parę osobnych oscylatorów VCO, których sygnał jest następnie miksowany w wybranych proporcjach dla osiągnięcia bardziej złożonego rezultatu brzmieniowego.
Dalsza obróbka sygnału dokonywana jest przez filtry dolno i górnoprzepustowe lub ich kombinacje, filtry obwiedni ADSR (Attack, Decay, Sustain, Release) oraz modulacje z użyciem oscylatorów LFO (Low Frequency Oscillator – generator wolnych przebiegów). Wszystkie te elementy wpływają w określony sposób na końcową barwę dźwięku.
Poszczególne moduły mogą występować w różnej kolejności i współzależności, a największą elastyczność w tym zakresie oferują syntezatory modularne, np. w standardzie eurorack. Syntezatory zintegrowane z klawiaturą jako samodzielny instrument z reguły mają na stałe ustalony układ kolejnych modułów.
Synteza subtraktywna to najprostsza metoda kształtowania dźwięku za pomocą urządzeń elektronicznych, będąca podstawą i punktem wyjścia dla wszystkich innych, bardziej rozbudowanych rodzajów syntezy. Jej możliwości są tym samym nieco uboższe od syntezy addytywnej, syntezy FM czy modelowania fizycznego.
Tę względną prostotę syntezy subtraktywnej można postrzegać zarówno jako wadę, jak i zaletę – bo mimo iż niektóre syntezatory analogowe mogą mieć ograniczone możliwości kreowania barw, to jednocześnie bywają dzięki temu łatwiejsze do opanowania (szczególnie dla początkujących producentów, muzyków czy sound designerów), a także oferują unikalny, rozpoznawalny charakter.
Chociaż nie są tak wszechstronne i elastyczne, jak ich cyfrowe odpowiedniki, syntezatory analogowe są uwielbiane za ciepły, bogaty ton o specyficznej fakturze. Do najbardziej znanych i najbardziej przełomowych syntezatorów analogowych zaliczyć można między innymi Minimoog Model D, Sequential Circuits Prophet-5, a także Roland Jupiter-8 oraz Juno-60.
Przy tej okazji zapraszamy Was także do lektury artykułu: Elektroniczne instrumenty muzyczne – SYNTEZA SUBTRAKTYWNA
