W erze wszechobecnej „mobilności“ wielu producentów sprzętu muzycznego zachwala jego kompaktowe rozmiary i kompatybilność z urządzeniami przenośnymi, jak tablety czy smartfony, abyśmy mogli z jego pomocą nagrywać w dowolnych warunkach. Ale jak to dokładnie zrobić?

1. Host

Pierwszym punktem jest platforma, której będziemy używać jako tzw. gospodarza (ang. host) całego systemu. W naszym założeniu musi to być urządzenie zasilane bateryjnie, które wytrzyma kilka godzin pracy, na tyle małe, aby zmieścić się do plecaka czy pokrowca na instrument muzyczny, ale też dysponujące wystarczającą mocą obliczeniową i pojemnością pamięci.

Dzisiejsze smartfony są wystarczająco potężnymi mikro-komputerami, aby udźwignąć procesy związane z rejestracją i przetwarzaniem dźwięku w czasie rzeczywistym, ale z uwagi na zwykle dość ograniczoną powierzchnię ekranu, nie stanowią zbyt wygodnego narzędzia do obsługi oprogramowania edycyjnego itp.

Optymalnym rozwiązaniem będzie więc tablet, którego powierzchnia robocza pozwala już na całkiem swobodne poruszanie się po środowisku sekwencerów, wirtualnych instrumentów i programów DAW, pojemność pamięci jest większa niż w telefonach, a złącza pozwalają na podłączenie potrzebnych peryferiów często nawet bez specjalnych przejściówek.

Celowo nie będziemy skupiać się tu na parametrach technicznych, ponieważ te nieustannie i w coraz szybszym tempie ulegają zmianom i ulepszeniom, a to, czy dana specyfikacja „wystarczy do tworzenia muzyki“ będzie również zależeć od szeregu pojedynczych czynników – innych dla każdego indywidualnego użytkownika.

Ze względu na ilość wysokiej klasy oprogramowania audio dostępnego na urządzenia mobilne, preferowaną platformą będzie tutaj iPad, ale również osoby, które nie posiadają i nie zamierzają specjalnie nabywać tabletu z systemem iOS, znajdą wystarczający wybór programów DAW, wirtualnych instrumentów i pluginów także na tablety z systemami Android czy Windows.

Nie da się jednak ukryć, że najatrakcyjniejszym wyborem dostępnym dziś na rynku będą tablety firmy Apple z serii Pro, wyposażone w nowej generacji procesory M1, których moc obliczeniowa deklasuje dotychczas funkcjonujące standardy, dzięki czemu mogą one wręcz konkurować z niejednym komputerem osobistym. Jeśli tylko możemy pozwolić sobie na to finansowo, warto zainwestować w możliwie jak najlepszy sprzęt.

2. Oprogramowanie

Jak wyżej, wybór oprogramowania będzie zależny nie tylko od kompatybilności z posiadanym przez nas urządzeniem, ale w dużym stopniu także od tego, w jakim celu i w jaki sposób dokładnie zamierzamy korzystać z naszego wirtualnego studia; jakiego rodzaju materiał z użyciem jakich narzędzi zamierzamy tworzyć.

W określeniu naszych potrzeb i wymagań wobec software’u, pomoże zadanie sobie kilku pytań w rodzaju: czy wystarczy nam aplikacja do wielośladowej rejestracji i prostej edycji ścieżek audio, czy potrzebne nam będą bardziej zaawansowane funkcje przetwarzania dźwięku i dodatkowe wtyczki, czy może zamierzamy za pośrednictwem tabletu wykonywać partie instrumentalne na żywo z użyciem gitary lub klawiatury sterującej?

Oferta oprogramowania do rejestracji, edycji i przetwarzania dźwięku, a nawet do jego kreowania częściowo lub całkowicie za pomocą tabletu jest ogromna i wciąż rośnie, zarówno jeśli chodzi o programy płatne, jak i darmowe, a także tzw. freemium, czyli dostępne za darmo w ograniczonym, podstawowym zakresie funkcji, a umożliwiające rozszerzenie do wersji pełnej.

Z ciekawszych i najbardziej popularnych rozwiązań w dziedzinie programów DAW (od Digital Audio Workstation) wymienić można chociażby FL Studio Mobile, Steinberg Cubasis czy wypuszczony niedawno Roland ZenTracker. Użytkownicy iPadów mają także do dyspozycji Apple GarageBand, a posiadacze tabletów z systemem Windows mogą spróbować odpalić na nich Cakewalk by BandLab (znany kiedyś jako Cakewalk Sonar). Jeśli jednak zamierzamy sporo współpracować z innymi członkami zespołu lub różnymi artystami w sposób zdalny, warto przyjrzeć się mobilnej aplikacji BandLab – powstałej w pewnym sensie na kanwie Cakewalk Sonar.

Wśród programów do tworzenia beatów, loopów i sampli, wypada zapoznać się z takimi aplikacjami, jak Groovepad, Korg Kaossilator i Roland Zenbeats, ale to zaledwie nikły procent ogromu aplikacji, jakie czekają na twórców muzyki w Apple App Store oraz sklepie Google Play – tutaj kluczem będą zapewne rekomendacje innych użytkowników oraz samodzielne sprawdzenie wybranych narzędzi. Jeśli z kolei spodoba nam się środowisko stworzone przez firmę Roland w aplikacjach Zentracker i/lub Zenbeats, możemy znacznie rozszerzyć ich funkcjonalność i ilość dostępnych brzmień wirtualnych instrumentów poprzez płatną subskrypcję Roland Cloud.

Na podwórku gitarowym dzieje się równie dużo: wirtualne wzmacniacze, efekty, aplikacje do ćwiczenia i jamowania wręcz wysypują się z obu największych software’owych repozytoriów i choć z pewnością można trafić wśród nich na niejedną perełkę, to możemy być pewni jakości takich aplikacji jak Amplitube iOS (Apple) oraz Amplitube UA (Android) od IK Multimedia, TC Guitar Rack oraz Bias FX Mobile. Dla komfortowej i swobodnej gry oczywiście szczególnie wskazana będzie jak najlepsza specyfikacja tabletu, a także dobór interfejsu oferującego względnie małą latencję.

3. Interfejs audio

Teoretycznie każdy tablet sam w sobie umożliwia korzystanie z większości aplikacji muzycznych, a także rejestrację dźwięku za pomocą wbudowanego mikrofonu lub gniazda słuchawkowo-mikrofonowego. W niektórych przypadkach może nam to na początek wystarczyć, ale w praktyce szybko okazać się może, że nieodzowne będzie zaopatrzenie się w ogniwo pośredniczące pomiędzy instrumentem czy mikrofonem a tabletem – tym ogniwem jest właśnie interfejs audio.

To, jaki interfejs kupimy, również zdeterminowane powinno być odpowiedziami na pytania:

• czy potrzebne mi są wejścia mikrofonowe, instrumentalne, liniowe?
• ile wejść i wyjść analogowych potrzebuję?
• czy wymagane będzie zasilanie phantom 48 V dla mikrofonów pojemnościowych?
• czy korzystam ze sprzętu MIDI ze złączami DIN-5?
• czy zależy mi na jak najmniejszej latencji?
• czy chcę korzystać z odsłuchu bezpośredniego?
• czy będę podłączał tylko słuchawki, czy również monitory studyjne?
• jakiego systemu operacyjnego używa moje urządzenie: czy będę potrzebować odpowiednich sterowników, a jeśli tak, to czy są one zapewnione przez producenta i dostępne dla tego modelu interfejsu?
• jakimi złączami cechuje się moje urządzenie mobilne: czy potrzebna będzie specjalna przejściówka, np. z Lightning na USB lub z USB-C na USB-A?
• czy będę nagrywać w miejscach, gdzie dostępne jest zasilanie sieciowe, czy muszę polegać całkowicie na zasilaniu bateryjnym?

Kiedy już znamy odpowiedzi na wszystkie powyższe pytania (a może i nawet kilka innych, które mogą pojawić się przy okazji jako produkt uboczny zagłębiania się w temat), należy określić budżet, jaki chcemy i możemy przeznaczyć na zakup interfejsu, odpowiadając sobie jednocześnie na pytanie: czy wystarczy mi coś taniego na start i później zdecyduję, czy chcę to nadal robić i rozbudowywać bazę sprzętową, czy już teraz wiem, że zależy mi na jak najwyższej jakości do celów półprofesjonalnych lub stricte zarobkowych? W tym drugim przypadku nie warto oszczędzać na interfejsie, bo może nam się odbić to czkawką w dłuższej perspektywie, a ostatecznie i tak będziemy chcieli lub, co gorsza, musieli na gwałt kupić coś lepszego.

Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku warto jednak wybierać spośród ofert stosunkowo znanych i popularnych marek. Przeważnie jesteśmy w stanie zweryfikować ich wiarygodność i jakość wytwarzanego sprzętu dzięki licznym opiniom użytkowników, najczęściej możemy też liczyć na dobre wsparcie klienta i serwis w wypadku awarii, a w razie sprzedaży będzie nam też łatwiej upłynnić taki „markowy“ zakup niż wyrób nieznanej „firmy Krzak“.

Uznaniem od lat cieszą się takie mobilne interfejsy, jak seria iRig firmy IK Multimedia, albo kompaktowe modele marki Apogee, których kolejne generacje wyznaczają trend reszcie konkurencji. Inne firmy z wieloletnim dorobkiem dopiero stosunkowo niedawno rozszerzyły ofertę interfejsów audio o urządzenia mobilne – tutaj wymienimy chociażby Roland Go: Mixer Pro X czy Rode AI Micro. Jeśli natomiast szukamy czegoś z najwyższej półki, to interfejsy Sound Devices MixPre II powinny spełnić nasze wymagania.

Tak naprawdę jednak nie musimy się ograniczać do urządzeń typowo „mobilnych“, bo i spora część dzisiejszych interfejsów dla komputerów osobistych może równie dobrze współpracować z tabletami! Dobrym przykładem będzie tu bestsellerowa od wielu lat linia Focusrite Scarlett, ale też nowsze produkty, takie jak PreSonus Revelator io24, Motu M2 i M4 czy najnowsza seria Universal Audio Volt. Interfejsy RME Babyface również bardzo często używane są właśnie z iPadami.

Przy zakupie interfejsu dobrze też zwrócić uwagę na dołączone do niego dodatkowe oprogramowanie (za wyjątkiem obowiązkowych sterowników dla naszego urządzenia). Może się okazać, że mając do wyboru dwa dość podobne modele, zdecydujemy się na ten, którego pakiet oprogramowania będzie dla nas bardziej atrakcyjny lub po prostu bardziej kompatybilny z naszym tabletem i systemem operacyjnym.

* A może mikrofon USB?

To pytanie prawdopodobnie zaświta w głowie niejednej osobie poszukującej praktycznego, przenośnego i łatwego w obsłudze zestawu do nagrań mobilnych. Rzeczywiście tego typu rozwiązanie może się sprawdzić, pod warunkiem, że jedyne, co nas interesuje to nagrania wokalne lub z użyciem instrumentu akustycznego, albo np. nagrywanie podcastów, a ewentualne inne elementy muzyczne będą produkowane całkowicie na pokładzie hosta, bez konieczności podłączania innych instrumentów czy większej ilości mikrofonów.

Jeśli zdecydujemy się na takie wyjście, czyli interfejs audio zintegrowany z mikrofonem w jednej obudowie, musimy zwrócić uwagę czy i jakie funkcje dodatkowe on oferuje: regulację poziomu wejściowego, wyjście słuchawkowe z regulacją głośności, wybór charakterystyki kierunkowej, a może nawet wbudowany procesor DSP, przetwarzający w czasie rzeczywistym efekty i emulacje różnego rodzaju mikrofonów?

Podobnie jak w przypadku interfejsów audio, także spora część mikrofonów USB jest przystosowana do działania z urządzeniami mobilnymi; tabletami i/lub nawet smartfonami. Zachęcamy do zapoznania się z naszymi propozycjami w tym zakresie, które umieściliśmy w naszym zestawieniu TUTAJ. Znajdziecie tam modele w przedziale cenowym od 250 do 1800 zł.

4. Peryferia

Ostatnim, ale z pewnością nie najmniej ważnym elementem mobilnego zestawu nagraniowego będą tzw. urządzenia peryferyjne, czyli wszystko, co chcielibyśmy podpiąć czy to do interfejsu celem nagrywania muzyki, czy też do tabletu, by kontrolować funkcje oprogramowania i wyzwalać wybrane procesy za pomocą kontrolerów sprzętowych.

Może to być zarówno mikrofon dynamiczny, jak i pojemnościowy (tutaj przypominamy o zasilaniu phantom!), instrument taki jak gitara czy bas podłączany kablem jack TS 1/4“ do wejścia wysokoimpedancyjnego (Hi-Z) lub instrument klawiszowy o liniowym poziomie wyjściowym, kontroler MIDI-USB w formie klawiatury, padów, albo klawiatury połączonej z padami, a może urządzenie wysyłające lub otrzymujące komunikaty MIDI przez tradycyjne złącza 5-pinowe. Może to być też po prostu myszka i/lub klawiatura komputerowa, ułatwiająca poruszanie się po oprogramowaniu i stanowiąca bardziej odpowiadającą nam alternatywę dla ekranu dotykowego.

UWAGA: Przy większej ilości dodatkowych urządzeń zewnętrznych będziemy musieli z pewnością wyposażyć się także w koncentrator (tzw. hub) USB, aby móc je wszystkie podłączyć do jednego tabletu. Być może potrzebne nam będą także różnego typu adaptery, czyli mówiąc inaczej przejściówki z jednego rodzaju złącza na drugie, w zależności od sprzętu, który chcemy ze sobą połączyć.