Charakterystyka kierunkowa mikrofonu – jak to działa?

3710
charakterystka-kierunkowa-mikrofonu

Kardioida, ósemka, omni – jeśli te określenia w specyfikacji mikrofonów były dla Was do tej pory zagadką, to trafiliście w dobre miejsce! Za chwilę wszystko stanie się jasne…

Pisaliśmy już o tym, jak działa mikrofon dynamiczny i co ma wspólnego z mikrofonem wstęgowym, jak zbudowane są mikrofony pojemnościowe oraz czym różnią się od mikrofonów elektretowych. Tym razem przyjrzymy się elementowi dotyczącemu wszystkich mikrofonów, niezależnie od ich typu, czyli charakterystyce kierunkowej.

Najprościej rzecz ujmując, charakterystyka kierunkowa określa czułość kapsuły mikrofonowej na sygnał dobiegający z różnych obszarów względem jej centralnej osi – czyli na to, jak mikrofon „słyszy“ dźwięki z przodu, z boku czy z tyłu.

Kardioida

Nazwana tak przez podobieństwo wykresu kierunkowego do symbolu serca (choć częściej kształtem kojarzyć się może z nerką), największą czułość prezentuje w osi mikrofonu oraz około +/- 30 stopni na boki. Te same dźwięki dochodzące do kapsuły pod kątem 45 stopni będą już cichsze o kilka decybeli, a najcichsze – czasami prawie niesłyszalne – z tyłu. To najbardziej popularna i uniwersalna charakterystyka, reprezentowana przez większość mikrofonów dynamicznych oraz sporą część pojemnościowych.

Superkardioida/hiperkardioida

Specyficzne odmiany kierunkowości kardioidalnej, „wydłużające“ czułość w osi mikrofonu, a zmniejszające po bokach (najczęściej w przedziale ok. 90-120 stopni), kosztem delikatnego jej zwiększenia w kierunku przeciwnym, czyli 180 stopni. Tego typu charakterystyką cechują się często mikrofony dynamiczne i pojemnościowe o przeznaczeniu koncertowym lub np. reporterskim (aby skutecznie odrzucać dźwięki tła od głównego, interesującego nas źródła).

Ósemka

Kształt wykresu kierunkowego wygląda jak cyfra „8“, co w praktyce przekłada się na identyczną (lub bardzo zbliżoną, z drobnymi tylko różnicami w poziomie lub barwie sygnału) czułość z przodu i z tyłu kapsuły, przy jednoczesnym silnym odrzucaniu dźwięków dochodzących z boków. Najczęściej występuje w mikrofonach wstęgowych, ale także pojemnościowych – jedno lub dwumembranowych.

Omni

Inaczej charakterystyka dookólna, której nazwa mówi sama za siebie: mikrofony tego typu zbierają równie dobrze sygnał dobiegający ze wszystkich kierunków. Ten rodzaj kierunkowości znajduje zastosowanie np. przy dalszych ujęciach uwzględniających pogłos pomieszczeń, albo w biurkowych mikrofonach konferencyjnych, zbierających głos wszystkich rozmówców siedzących przy stole.

Jedna czy więcej?

Neumann TLM 107

Większość mikrofonów posiada ściśle, na stałe określoną kierunkowość, wynikającą z ich fizycznej konstrukcji. Niektóre modele jednak oferują możliwość wyboru charakterystyki kierunkowej spośród dwóch, trzech, albo nawet większej liczby opcji, co znacznie poszerza ich paletę barw (wraz z kierunkowością zmianie może ulegać też charakterystyka pasmowa) i ilość potencjalnych zastosowań. 

Największe pole manewru w tym zakresie oferują mikrofony dwumembranowe, gdzie sygnał rejestrowany jest osobno na dwóch ścieżkach, a kierunkowość modyfikować można już po nagraniu poprzez zmianę ich wzajemnych proporcji!

Po co to wszystko?

Każda z wymienionych charakterystyk kierunkowych ma swoje plusy i minusy, albo inaczej – cechy szczególnie cenne w określonych sytuacjach. Umiejętnie dobierając kierunkowość do źródła oraz, co równie istotne, kontekstu, w jakim źródło to jest umiejscowione, możemy do pewnego stopnia wyeliminować problemy, takie jak przesłuchy z innych instrumentów, hałas z otoczenia, albo też celowo uwydatnić np. wyjątkowo korzystny pogłos pomieszczenia.

Niektóre z nich można też ze sobą łączyć: np. ósemkę z kardioidą w technice Mid/Side, albo dwie ósemki w technice Blumlein, a kombinacji i kreatywnych zastosowań może być dużo więcej. Najważniejsze to pamiętać, że nie ma „złej“ kierunkowości – może być tylko źle lub dobrze użyta.

Zapraszamy także do krótkiej prezentacji video w temacie kierunkowości mikrofonów przygotowanych przez firmę Lewitt Audio:

Zapraszamy także do publikacji:

Neumann Home Studio Academy: Podstawy Nagrywania Dźwięku – cz.2